Çocuğa Olumlu Davranış Kazandırma
Hepimiz aynı tür çocuklarımız olsun istiyoruz. Nasıl mı? Tabi ki çalışkan, temiz, güzel konuşan, başarılı, sağlıklı, spor yapan, dürüst, düzenli gibi gibi bir sürü şey sıralayabilirim. Bizim derdimiz çocuk yetiştirmek değil sanki hı? Söyle yapalım en iyisi bir liste verilsin elimize, o listede bütün olumlu özellikler sıralansın bizde gidip istediğimiz özelliklerin yanına tik atalım ve bir hafta sonra ısmarladığımız çocuk tipini alıp gelelim evimize. Sorunsuz, sıkıntısız, istediğimiz (bakın üzerine basa basa söylüyorum bu kelimeyi! İSTEDİĞİMİZ) çocukları bir çırpıda yarattık
hadi gözünüz aydın o zaman…
Şimdi ne oldu peki? Aynı tip bireyler… nerede kaldı peki bireysel farklılıklar? Hani 5 parmağın 5’ide birbirinden farklı idi?
Neyse konumuza dönelim şimdi
Çocuk görür ve yapar! Bunu asla unutmayın. Çocuklar çok iyi bir gözlemcidir. Anne babalarını, öğretmenlerini, arkadaşını herhangi bir hayvanı her şeyi gözler ve bu gözlediği şey sonrasında neyi yapacağını ya da yapmayacağını öğrenir. Gözlemlerken sizin davranışlarınızda ki çelişkilerinde sizin fark etmediğiniz kadar farkındadır. Ve bunları da anlamlandırmaya çalışır. Düşünsenize odanı topla diyorsun ve bunu sürekli dile getiriyorsun. Çocuk senin yatak odana giriyor ve karşılaştığı durum içler acısı… şimdi sen söyle bu çocuk söylediğini mi yapsın? Yaptığını mı yapsın?
Bir başka örnek verecek olursam çocuğa kısık sesle konuşmasını, bağırmamasını söylersiniz. Çünkü başınız şişer çocuğun sesini bünyeniz kaldırmaz. Ama siz eşinizle yada başka biri ile kavga etmeseniz biz yüksek sesle konuşabiliyorsunuz şimdi bu çocuk hangi davranışı doğru olarak algılasın ve uygulasın?
Kitap oku, az televizyon izle gibi gibi daha neler dikte ediyoruz çocuğa. Ama biz yapmıyoruz. Yada çocuğa duyarlı anne babalar olarak kitap okuma saati yapıyoruz diyoruz ki başladı saatin 1 saatten önce kalmayacaksın basından, sende o arada kendince saygı duyup, lütfedip çocuğun dikkati dağılmasın diye televizyonun sesini kısıyorsun. Ne güzel anlamlı bir davranış değil mi? Yapma güzel anne babam o çocuk 1 saat kitap okuyacaksa sende kapat televizyonunu, otur başına kitabın oku, okumuyorsan bile okuyor gibi yap, okuman yazman mı yok o zaman al eline örgünü sessizce o özel zamanda çocuğunun yanında ol. Yasak dediğin, tehlikeli olarak adlandırdığın televizyonun sesini kısarak yaptığın hatayı daha yumuşak bir görüntüye sokmaya çalışıyorsun ve savunma mekanizmalarını çok iyi çalıştırıyorsun. Sen anlaşılmadığını zannediyorsun ama çocuk bu durumun yapmacık olduğunun en çok farkında olan kişi
Evde bir kural koyuyorsanız mutlaka bütün ev halkı bu kurallara itina ile uymak zorunda unutmayın. Hep çocuğa yapmaması gereken şeyleri sıralamak yerine yapmasını istediğiniz şeyleri de söyleyin. Sebepleri ile birlikte hem de…yönergeleri tam verin. Ortalığı dağıtma demek çocuk için açık bir yönerge değil mesela. Oyuncaklarını oyna ve oyun vaktin bitince oyuncaklarını kutuya koy demek daha açık ve anlaşılır bir ifade olacaktır.
Haa birde takdir etme durumu var. Takdir edince şımarmaz korkma Çocuklara hep yapamadıklarını söylemeyi çok seviyoruz ya hani yaptığı minicik bir şey mutlaka bulursun, araştır keşfet ve bulduğun anda takdir et. Yeterlilik ve başarı duygusu ile çocuk bir defa tam karşılaşsın ve hazzını alsın bak sonrasında aynı duyguyu bir daha deneyimlemek için ne kadar çaba sarf edecek
Çocuğa davranış kazandırırken birde küçük adımlar halinde ilerlemeniz gerekir bunu da unutmayın. Kimse emeklemeden koşamaz. Değişiklik istediğiniz davranışı birden değil de kademe kademe değiştirmesi için minik adımlar belirleyin ve bu yönde teşvik edin. Her yaptığı, başardığı minik adımı da mutlaka ödüllendirin .ödüllerin hep çok büyük, maddi değerinin çok fazla değerli ödüller olmasına gerek yok, bir güler yüz, bir bakış burada da işinize yarayacak…
Sağlıcakla ve mutlu kalın efendim
Uzm. Psikolojik danışman Emel Tatay