Ultrason nedir?
Gebelik takibinde ultrason oldukça önemli görüntüleme yöntemidir. Ultrason sayesinde anne karındaki bebeğin sağlığı hakkında önemli bilgiler edinilmektedir. Ultrason cihazında ses dalgaları ile görüntü elde edilmektedir.

Gebelikte ultrason ile bakılmasının bebeğe zararı var mıdır?

Gebelikte ultrason bakılması güvenli bir yöntem olmakla, ultrason muayenesinin gebelikte yalnızca gerekli durumlarda ve belirli bir süre aralığında yapılması daha uygun olacağı belirtilmektedir.
Gebelikte ilk ultrason ne zaman muayenesi yapılmalıdır?
İlk olarak gebeliğin başında; gebeliğin rahmin içinde yerleştiğinin, bebek sayısının, gebelik
haftasının ve bebek kalp atımlarının tespit edilmesi için ultrason ile muayene yapılmalıdır. Anne karnındaki
bebekte Down Sendromu başta olmak üzere kromozomal hastalıkların bulunma ihtimalini belirlemek
amacıyla gebelikte tarama testlerinin yaptırılması önerilmektedir. Bu tarama testleri arasında hastanelerde
yaygın olarak yapılmakta olan ikili, üçlü ve dörtlü test bulunmaktadır. Ülkemizde sınırlı sayıda merkezde
entegre ve serum entegre testleri yapılabilmektedir.

İkili test nedir? Nasıl yapılır? Kesin tanı koydurur mu?
İkili test gebeliğin 11-14. haftaları arasında yapılmaktadır. İki testte bebeğin baş-popo uzunluğu,
bebeğin ense kalınlığı, burun kemiğine bakılmaktadır. Anneye ait bilgilerde kaydedilmektedir. Annenin
kolundan alınan kan laboratuvara gönderilmektedir. İkili test kesin tanı yöntemi olmayıp yalnızca annenin
Down Sendromlu bebek doğurma riskini belirtmektedir. Sonuç aile paylaşılır. Yüksek riskli olan gebelere
kesin tanı yöntemleri önerilir.
Gebeliğin 11-14. haftasında ikili test yapılamayan gebelere 16-20 gebelik haftalarında üçlü yada
dörtlü test önerilir. Bu testlerde bebeğin ultrason ölçümleri, anne kanındaki bazı maddelerin düzeyleri ve
anneye ait bilgiler kaydedilir. Sonuçta ikili testte olduğu gibi rakamsal olarak bir belirlenir. Aile
bilgilendirilir. Yüksek riskli olan gebelere kesin tanı yöntemleri önerilir.
Anne karnındaki bebekte sakatlık olup olmadığı anlaşılabilir mi?
Gebeliğin 18-23. haftalarında anne karnındaki bebekte anomali bulunup bulunmadığı ultrason
muayenesi ile değerlendirilmesi önerilmektedir. Bu muayenede tüm organ sistemi değerlendirilir. Bazı
anomaliler yüksek oranda belirlenebilmektedir. Ancak kalpteki küçük delikler gibi bazı anomaliler
belirlenemeyebilir. Ayrıca sinir sistemine ait bazı anomaliler gebeliğin ilerleyen zamanlarında görülebilir
hale gelebilir.
3 boyutlu veya 4 boyutlu ultrason nedir?
Standart muayene iki boyutlu gri skala ultrason ile yapılır. Ancak bebeğin yüzü gibi bölgelerde tanımızı
güçlendirmek amaçlı uygun cihazlara 3 boyutlu görüntü edilebilir. 3 boyutlu ile 4 boyutlu ultrason
arasındaki fark teknik bir ayrıntıdır. Her iki ultrasondan elde edilen görüntü temel olarak aynıdır.
Özellikle bebeğin yüzündeki anomaliler 3 ya da 4 boyutlu ultrasonla daha iyi görülebilir. Ancak her
muayenede 3 ya da 4 boyutlu ultrasonla bakılması şart değildir. Ayrıca bebeğin pozisyonu nedeniyle 3
boyutlu görüntü elde edilemeyebilir.

Ultrason ile bebeğin suyu da ölçülebilir mi?
Gebelikte risk faktörleri mevcut (ikiz gebelik, gelişme geriliği vs.) ise gebelik takipleri daha sık
aralıklarla yapılmaktadır. Ultrason ile hem bebeğin gelişimi takip edilebilir hem de bebeğin suyu
ölçülebilir. Suyu azalmışsa veya bebeğin gelişiminde gerilik varsa bazı ileri tetkiklerde ultrason cihazları
ile yapılabilmektedir.
Ultrason ile bebeğin ağırlığı kesin olarak belirlenebilir mi?
Ultrason ölçümlerine göre bebeğin ağırlığı yaklaşık olarak tespit edilmektedir. Ancak bir miktar
yanılma payı bulunmaktadır.
Ultrason ile başka neler görüntülenebilir?
Ultrason ile ayrıca plasenta (bebeğin eşi), bebeğin doğum kanalı ile ilişkiside belirlenebilir. Eğer
bebeğin plasentası doğum kanalını kapatmışsa ultrason ile bu durum belirlenebilir.

Op. Dr. İsmail BIYIK
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Karacabey Devlet Hastanesi